Taboe: man slachtoffer seksueel geweld

Nederland kent taboes! Dat zal niemand verbazen. Een taboe waar weinig mensen het over hebben, is als mannen slachtoffer zijn van seksuele intimidatie of nog erger: seksueel geweld. Over “The Voice” is al veel gezegd en geschreven. Ook vrouwen en meiden die op andere wijze hier last van hebben gehad, durven zich er nu over uit te spreken. We hebben in Nederland echter nog wel een dubbele standaard. Als een middelbare schoolleraar rommelt met een meisje van 15, dan zal iedereen zeggen dat het een vreselijke grote schande is. Maar als een vrouwelijke docent van 40 iets met een jongen van 15 doet, krijgt die jongen van vriendjes in zijn omgeving te horen: “Lucky you”. En als hij dit aan een volwassene vertelt, dan krijgt hij de vraag of hij dit wellicht zelf gewenst heeft. Hebben we immers niet het beeld dat een puberjongen van 15 last heeft van “testosteronvergiftiging” en elke avond wel zal dromen van zijn blonde wiskunde lerares?

Het is goed om te beginnen met de cijfers. Volgens het CBS zijn er jaarlijks 100.000 slachtoffers van aanranding, verkrachting en/of seksueel misbruik. Hiervan is 90% vrouw en 10% man. Wordt fysieke seksuele intimidatie – zoals ongewenste aanrakingen – meegeteld, dan ligt het aantal slachtoffers nog veel hoger. Er is nog veel onduidelijk over de cijfers rondom seksuele intimidatie waarbij mannen of jongens het slachtoffer zijn. In een van de onderzoeken werd dit ook verklaard: aan mannen en jongens werd deze vraag niet gesteld. En als je het niet onderzoekt, dan kun je het ook niet weten!

“Maar wanneer een man het slachtoffer is, krijg je een gevarieerder beeld: de helft van de daders is vrouw de andere helft man.”

Mannen en vrouwen, jongens en meisjes kunnen slachtoffer zijn van seksuele intimidatie. Maar zij kunnen ook daders zijn. Het College voor de Rechten van de Mens liet hier onderzoek naar doen. Hieruit bleek dat mannen in 79 procent van de gevallen dader zijn, vrouwen voor 21 procent. Wanneer een vrouw seksueel geïntimideerd wordt, is de dader in de meeste gevallen een man (96%). Maar wanneer een man het slachtoffer is, krijg je een gevarieerder beeld: de helft van de daders is vrouw de andere helft man. Net als bij vrouwen zijn bij seksuele intimidatie en seksueel geweld tegen mannen zijn 9 op de 10 daders een bekende van het slachtoffer.

Als mensen horen over het verhaal van een man die op zijn werk seksueel bejegend werd door zijn vrouwelijke leidinggevende, dan zie je een beeld in de hoofden van mensen ontstaan. De film die in de hoofden van mensen geprojecteerd wordt, is die van een verlegen kantoormedewerker die stilletjes achter zijn bureau zit en waar een wulpse en wellustige vrouwelijke leidinggevende de vraag stelt: “Wil je vanavond met mij overwerken?”. De meeste lezers van het voorgaande stukje zullen hun glimlach wellicht niet kunnen onderdrukken. Maar wat als we hetzelfde verhaal vertellen met in de hoofdrol die verlegen “Hilda”, die de baan nodig heeft en zich onzeker voelt? Speelt er dan een andere film in ons hoofd af? Als een man NEE zegt tegen ongevraagde seksuele avances van zijn vrouwelijke leidinggevende, dan zal hij dit niet snel aan collega’s of vrienden vertellen. “Ben jij wel een echte kerel?” kreeg iemand te horen toen hij vertelde dat hij het niet leuk vond dat hij opdringerige seksuele foto’s en berichtjes van een vrouwelijke collega kreeg. De angst om voor homo aangezien te worden als je als man NEE zegt tegen seksuele aandacht waar je niet om hebt gevraagd, is groot.

We hebben niet alleen een taboe wat doorbroken moet worden, maar ook een dubbele standaard. De mogelijke gevolgen van het idee dat ‘vrouwen altijd het slachtoffer zijn van geweld’, is groot. Om te beginnen dreigen we het geweld en onrecht op vrouwen te normaliseren. “Bijna alle vrouwen maken het wel mee.” Ook versterken we op die manier het stereotype van zwakke, hulpbehoevende vrouwen. We zetten op die manier ook de vrouwelijke plegers uit de wind. We kunnen ons zelfs niet inbeelden dat vrouwen over grenzen kunnen gaan of dat ze geweld gebruiken. Toch is in bijna 20% van de gevallen de vrouw de dader.

“De man is echter niet altijd de dader, maar soms ook het slachtoffer.”

Een ander gevolg is dat we mannen afschilderen als tomeloos seks-geobsedeerd, zonder enige zelfbeheersing. We maken alle mannen schuldig aan wat een minderheid doet. De man is echter niet altijd de dader, maar soms ook het slachtoffer. Uit het onderzoek van het CNV bleek dat 5 procent van de mannen wel eens te maken heeft gehad met aanranding of een andere fysieke vorm van seksuele intimidatie.

De samenleving houdt hardnekkig vast aan het clichébeeld dat we hebben van mannen en vrouwen. Vrouwen zijn zorgzaam, lief, zwak, slachtoffer, uitgebuit en in gevaar. Mannen zijn stoer, agressief, viriel en testosteron gedreven. Het idee dat vrouwen mannen seksueel kunnen belagen, is iets dat mensen zich niet goed kunnen inbeelden. Het is nochtans een mythe dat mannen altijd en overal seks willen. Vrouwen zijn behalve slachtoffer ook sterk, mondig, verontwaardigd, krachtig, opstandig en veerkrachtig. En soms ook agressief. Mannen – ook die zonder het etiket ‘nieuwe man’ – zijn wel eens bang, nerveus, onzeker, gevoelig of machteloos. Maar ook lief en zorgzaam.

Wat moeten we hieraan doen? Om te beginnen: openheid! Ten tweede het stoppen met de dubbele standaard. En ten derde, het vraagstuk te onderzoeken. Het is op dit moment niet het onderwerp van gesprek, omdat we het niet weten. Opboksen tegen het geldende idee dat mannen altijd maar seksuele belangstelling zouden moeten hebben, is niet makkelijk in een samenleving waar sommige tv-zenders nog altijd beeld scheppen dat mannen van actiefilms, auto’s en voetbal moeten houden.

“Help mee dit laatste taboe in Nederland ook uit de wereld te helpen.”

Ook hier geldt, mensen zijn geen gemiddelden en moeten zich ook nooit gedwongen voelen om een gemiddelde te worden. Of nu 10% van de mannen last heeft van seksuele intimidatie op de werkvloer of dat het er in een bedrijf maar één is. Ook die ene persoon telt en ook zijn veiligheid moeten we bewaken.
Help mee dit laatste taboe in Nederland ook uit de wereld te helpen. Praat openlijk over dat ook mannen slachtoffer worden van seksuele intimidatie en huiselijk geweld. Iedereen heeft recht op een veilige werk- en leefomgeving ongeacht iemand zijn of haar geslacht of genderidentiteit.

Ik ben Lilian Haak, de Lijstrekker en Fractievoorzitter van WijApeldoorn en ik denk dat we hier iets aan moeten doen!

Beluister hier ook het radio interview dat ik maandag 31 januari 2022 had met RTV Apeldoorn:
interview Lilian Haak.

Wil je hierover met iemand praten?

• Kijk op: Centrum Seksueel Geweld
• Bel: 0800-0188 (Gratis en anoniem)
• Of mail: l.haak@apeldoorn.nl, ik neem dan contact met je op.

Meer lezen?

• artikel sociaal.net ‘Ook mannen zijn slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag’
• artikel artra trainingen en opleidingen ‘1 op drie vrouwen heeft te maken met fysieke seksuele intimidatie op de werkvloer’
• artikel One World ‘Was dat een compliment? Of seksuele intimidatie?’
• artikel psychotraumanet ‘Slachtoffers en daders van seksueel geweld : twee zijden van dezelfde medaille? Haal ze uit hun rol’

Hoe kun je seksueel geweld voorkomen? Stop en tel tot 6!
Klik hier voor een compacte en eenvoudige handleiding.